Alai

Tożsamość moralnaEdit

Tożsamość moralna odnosi się do znaczenia moralności dla tożsamości danej osoby, zazwyczaj konstruowanej albo jako cechowa różnica indywidualna, albo zestaw chronicznie dostępnych schematów. Tożsamość moralna jest teoretycznie jedną z kluczowych sił motywacyjnych łączących rozumowanie moralne z zachowaniem moralnym, co sugeruje metaanaliza z 2016 r. donosząca, że tożsamość moralna jest pozytywnie (choć tylko skromnie) związana z zachowaniem moralnym.

Wartości moralneEdit

Psycholog Shalom Schwartz definiuje wartości indywidualne jako „koncepcje pożądanego, które kierują sposobem, w jaki aktorzy społeczni (np. przywódcy organizacyjni, decydenci polityczni, osoby indywidualne) wybierają działania, oceniają ludzi an zdarzenia oraz wyjaśniają swoje działania i oceny.” Wartości kulturowe stanowią podstawę dla norm społecznych, praw, zwyczajów i praktyk. Podczas gdy indywidualne wartości różnią się w zależności od przypadku (wynik unikalnego doświadczenia życiowego), średnia tych wartości wskazuje na powszechnie panujące przekonania kulturowe (wynik wspólnych wartości kulturowych).

Kristiansen i Hotte przejrzeli wiele artykułów badawczych dotyczących ludzkich wartości i postaw oraz tego, czy kierują one zachowaniem. Na podstawie badań, które przejrzeli i własnego rozszerzenia teorii uzasadnionego działania Ajzena i Fishbeina, doszli do wniosku, że wartość – postawa – zachowanie zależy od jednostki i jej moralnego rozumowania. Inną kwestią, którą Kristiansen i Hotte odkryli w swoich badaniach, jest to, że jednostki mają tendencję do „tworzenia” wartości, aby uzasadnić swoje reakcje na pewne sytuacje, co nazwali „hipotezą uzasadniania wartości”. Ich teoria jest porównywalna do teorii intuicjonizmu społecznego Jonathana Haidta, gdzie jednostki uzasadniają swoje intuicyjne emocje i działania poprzez rozumowanie moralne post-hoc.

Kristiansen i Hotte odkryli również, że niezależne jaźnie miały działania i zachowania, na które wpływ miały ich własne myśli i uczucia, ale współzależne jaźnie miały działania, zachowania i koncepcje siebie, które były oparte na myślach i uczuciach innych. Ludzie Zachodu mają dwa wymiary emocji, aktywację i przyjemność. Japończycy mają jeszcze jeden, zakres ich współzależnych relacji. Markus i Kitayama stwierdzili, że te dwa różne typy wartości miały różne motywy. Ludzie Zachodu, w swoich wyjaśnieniach, wykazują tendencje do samodoskonalenia. Z kolei ludzie Wschodu mają tendencję do skupiania się na uprzedzeniach „zorientowanych na innych”.

Moral foundations theoryEdit

Moral foundations theory, po raz pierwszy zaproponowana w 2004 roku przez Jonathana Haidta i Craiga Josepha, próbuje wyjaśnić pochodzenie i zróżnicowanie ludzkiego rozumowania moralnego na podstawie wrodzonych, modularnych fundamentów. W szczególności, teoria fundamentów moralnych została wykorzystana do opisania różnicy między fundamentami moralnymi politycznych liberałów i politycznych konserwatystów. Haidt i Joseph rozwinęli wcześniejsze badania przeprowadzone przez Shwedera i jego teorię trzech etyk. Teoria Shwedera składała się z trzech etyk moralnych: etyki wspólnoty, autonomii i boskości. Haidt i Graham wykorzystali tę teorię i rozszerzyli ją, aby omówić pięć systemów psychologicznych, które konkretnie składają się na teorię trzech etyk moralnych. Te pięć fundamentów moralności i ich znaczenie różnią się w każdej kulturze i konstruują cnoty w oparciu o podkreślane przez nie fundamenty. Pięć psychologicznych fundamentów to:

• Krzywda/opieka, która zaczyna się od wrażliwości na oznaki cierpienia u potomstwa i rozwija się w ogólną niechęć do dostrzegania cierpienia u innych oraz potencjał do odczuwania współczucia w odpowiedzi.
• Sprawiedliwość/wdzięczność, która rozwija się, gdy ktoś obserwuje lub angażuje się we wzajemne interakcje. Ten fundament dotyczy cnót związanych z uczciwością i sprawiedliwością.
• Wewnętrzna grupa/lojalność, która stanowi uznanie, zaufanie i współpracę z członkami własnej grupy wewnętrznej, jak również ostrożność w stosunku do członków innych grup.
• Autorytet/szacunek, czyli jak ktoś porusza się w hierarchicznych grupach i społecznościach.
• Czystość/czystość, która wynika z emocji obrzydzenia, która chroni ciało poprzez reagowanie na czynniki wywołujące, które są biologicznie lub kulturowo związane z przenoszeniem chorób.

Teoria pięciu fundamentów jest zarówno teorią natywistyczną, jak i kulturowo-psychologiczną. Współczesna psychologia moralna przyznaje, że „moralność polega na ochronie jednostek” i skupia się przede wszystkim na kwestiach sprawiedliwości (krzywda/opieka i sprawiedliwość/wdzięczność).(p99) Ich badania wykazały, że „sprawiedliwość i związane z nią cnoty… stanowią połowę świata moralnego dla liberałów, podczas gdy obawy związane ze sprawiedliwością stanowią tylko jedną piątą świata moralnego dla konserwatystów”.(s99) Liberałowie cenią krzywdę/opiekę i sprawiedliwość/wdzięczność znacznie bardziej niż inne moralności, podczas gdy konserwatyści cenią wszystkie pięć jednakowo.

Cnoty moralneEdit

W 2004 roku D. Lapsley i D. Narvaez zarysowali, jak poznanie społeczne wyjaśnia aspekty funkcjonowania moralnego. Ich społeczno-poznawcze podejście do osobowości obejmuje sześć krytycznych zasobów osobowości moralnej: poznanie, procesy ja, afektywne elementy osobowości, zmieniający się kontekst społeczny, zgodną z prawem zmienność sytuacyjną oraz integrację innej literatury. Lapsley i Narvaez sugerują, że wartości i działania moralne wynikają z czegoś więcej niż tylko z naszych cnót i są kontrolowane przez zestaw stworzonych przez siebie schematów (struktur poznawczych, które porządkują powiązane koncepcje i integrują przeszłe wydarzenia). Twierdzą oni, że schematy są „fundamentalne dla naszej zdolności do zauważania dylematów, gdy oceniamy krajobraz moralny” i że z czasem ludzie rozwijają większą „moralną ekspertyzę”.

Trójjedyna teoria etycznaEdit

Meta-teoria etyki trójjedynej (TEM) została zaproponowana przez Darcia Narvaez jako metateoria, która podkreśla względny wkład w rozwój moralny dziedziczenia biologicznego (w tym adaptacji ewolucyjnych człowieka), wpływów środowiskowych na neurobiologię oraz roli kultury. TET proponuje trzy podstawowe sposoby myślenia, które kształtują zachowania etyczne: samoobronę (różne typy), zaangażowanie i wyobraźnię (różne typy, które są napędzane przez protekcjonizm lub zaangażowanie). Sposób myślenia wpływa na percepcję, możliwości i preferencje retoryczne. Działania podejmowane w ramach danego sposobu myślenia stają się etyką, gdy przeważają nad innymi wartościami. Zaangażowanie i wyobraźnia wspólnotowa reprezentują optymalne funkcjonowanie człowieka, które jest kształtowane przez wyewoluowaną niszę rozwojową (wyewoluowane gniazdo), wspierającą optymalny psychospołeczny rozwój neurobiologiczny. Opierając się na światowych badaniach antropologicznych (np. Hewlett i Lamb’s Hunter-Gatherer Childhoods), Narvaez używa łowców-zbieraczy z małych band jako punktu odniesienia dla wyewoluowanego gniazda i jego efektów.

Rozumowanie moralne i rozwójEdit

Rozwój moralny i rozumowanie moralne to dwa nakładające się na siebie tematy badań w psychologii moralnej, które historycznie otrzymały dużą ilość uwagi, nawet poprzedzając wpływową pracę Piageta i Kohlberga. Rozumowanie moralne odnosi się w szczególności do badania tego, jak ludzie myślą o dobru i złu oraz jak przyswajają i stosują zasady moralne. Rozwój moralny odnosi się szerzej do związanych z wiekiem zmian w myślach i emocjach, które kierują moralnymi przekonaniami, ocenami i zachowaniami.

Teoria etapów KohlbergaEdit

Jean Piaget, obserwując dzieci grające w gry, zauważył, jak ich racjonalne przesłanki współpracy zmieniały się wraz z doświadczeniem i dojrzewaniem. Wyróżnił dwa stadia: heteronomiczne (moralność skoncentrowana na zewnątrz siebie) i autonomiczne (moralność zinternalizowana). Lawerence Kohlberg starał się rozszerzyć pracę Piageta. Jego kognitywno-rozwojowa teoria rozumowania moralnego zdominowała tę dziedzinę na dziesięciolecia. Skupił się on na rozwoju moralnym jako postępie w zdolności do rozumowania o sprawiedliwości. Metoda wywiadu Kohlberga obejmowała hipotetyczne dylematy moralne lub konflikty interesów (najbardziej znany jest dylemat Heinza). Zaproponował on sześć etapów i trzy poziomy rozwoju (twierdząc, że „każdy, kto przeprowadziłby wywiad z dziećmi na temat dylematów i kto śledziłby ich rozwój w czasie, doszedłby do naszych sześciu etapów i żadnych innych). Na poziomie prekonwencjonalnym pierwsze dwa etapy obejmowały orientację karania i posłuszeństwa oraz orientację instrumentalno-relatywistyczną. Następny poziom, poziom konwencjonalny, obejmował orientację zgodności interpersonalnej lub orientację „dobry chłopiec – miła dziewczynka”, a także orientację „prawa i porządku”. Wreszcie ostatni poziom, postkonwencjonalny, obejmował orientację społeczno-kontraktową, legalistyczną oraz orientację uniwersalno-etyczno-zasadniczą. Według Kohlberga, jednostka jest uznawana za bardziej dojrzałą poznawczo w zależności od jej etapu rozumowania moralnego, który wzrasta w miarę postępów w edukacji i doświadczeniu świata.

Krytycy podejścia Kohlberga (tacy jak Carol Gilligan i Jane Attanucci) twierdzą, że zbyt duży nacisk kładzie się na sprawiedliwość, a zbyt mały na dodatkową perspektywę rozumowania moralnego, znaną jako perspektywa opiekuńcza. Perspektywa sprawiedliwości zwraca uwagę na nierówność i opresję, dążąc do wzajemnych praw i równego szacunku dla wszystkich. Perspektywa troski zwraca uwagę na idee oderwania i porzucenia, jednocześnie dążąc do uwagi i odpowiedzi na potrzeby ludzi, którzy jej potrzebują. Orientacja opiekuńcza jest oparta na relacjach. Ma bardziej sytuacyjne ukierunkowanie, które jest zależne od potrzeb innych, w przeciwieństwie do obiektywizmu Orientacji Sprawiedliwości. Jednak inni badacze stwierdzili, że teoria Gilligan nie została poparta badaniami empirycznymi, ponieważ orientacje są zależne od jednostki. W rzeczywistości, w badaniach neo-Kohlbergowskich z użyciem Testu Definiowania Zagadnień, kobiety mają tendencję do uzyskiwania nieco wyższych wyników niż mężczyźni.

Podejście do przywiązania do osądu moralnegoEdit

Podejście do przywiązania do osądu moralnego Anera Govrina proponuje, że poprzez wczesne interakcje z opiekunem, dziecko nabywa wewnętrzną reprezentację systemu zasad, które określają, jak słuszne/niesłuszne sądy mają być konstruowane, używane i rozumiane. Poprzez rozbicie sytuacji moralnych na ich cechy definiujące, model przywiązania osądu moralnego nakreśla ramy dla uniwersalnego wydziału moralnego opartego na uniwersalnej, wrodzonej, głębokiej strukturze, która pojawia się jednolicie w strukturze prawie wszystkich osądów moralnych niezależnie od ich treści.

Zachowania moralneEdit

Historycznie, główne tematy badań w domenie zachowań moralnych obejmowały przemoc i altruizm, interwencję osoby postronnej i posłuszeństwo wobec autorytetu (np. eksperyment Milgrama i stanfordzki eksperyment więzienny). Najnowsze badania nad zachowaniami moralnymi wykorzystują szeroki wachlarz metod, włączając w to wykorzystanie prób doświadczalnych, aby spróbować oszacować rzeczywiste rozpowszechnienie różnych rodzajów zachowań moralnych w życiu codziennym. Badania skupiają się również na zmienności zachowań moralnych w czasie, poprzez badania takich zjawisk jak licencjonowanie moralne. Jeszcze inne badania koncentrujące się na preferencjach społecznych badają różne rodzaje decyzji o alokacji zasobów, lub używają eksperymentów behawioralnych, aby zbadać sposób, w jaki ludzie ważą swoje własne interesy przeciwko interesom innych ludzi przy podejmowaniu decyzji, czy wyrządzić krzywdę innym, na przykład poprzez zbadanie, jak chętni są ludzie do udzielania elektrowstrząsów sobie vs. innym w zamian za pieniądze.

James Rest dokonał przeglądu literatury na temat moralnego funkcjonowania i zidentyfikował co najmniej cztery składniki niezbędne do tego, aby moralne zachowanie miało miejsce:

• Wrażliwość – zauważanie i interpretowanie sytuacji
• Rozumowanie i dokonywanie osądu dotyczącego najlepszej (najbardziej moralnej) opcji
• Motywacja (w danej chwili, ale także nawykowo,
• Wdrażanie – posiadanie umiejętności i wytrwałości do wykonania działania

Reynolds i Ceranic badali wpływ konsensusu społecznego na zachowania moralne. W zależności od poziomu społecznego konsensusu (wysoki vs. niski), moralne zachowania będą wymagały większych lub mniejszych stopni moralnej tożsamości, aby zmotywować jednostkę do dokonania wyboru i poparcia zachowania. Również, w zależności od konsensusu społecznego, poszczególne zachowania mogą wymagać różnych poziomów rozumowania moralnego.

Najnowsze próby stworzenia zintegrowanego modelu motywacji moralnej zidentyfikowały co najmniej sześć różnych poziomów funkcjonowania moralnego, z których każdy okazał się przewidywać pewien rodzaj zachowań moralnych lub prospołecznych: intuicje moralne, emocje moralne, cnoty/zasady moralne (zdolności behawioralne), wartości moralne, rozumowanie moralne oraz moralną siłę woli. Ten społeczny intuicjonistyczny model motywacji moralnej sugeruje, że zachowania moralne są typowo produktem wielu poziomów funkcjonowania moralnego i są zazwyczaj zasilane przez „gorętsze” poziomy intuicji, emocji i cnót/cech behawioralnych. Chłodniejsze” poziomy wartości, rozumowania i siły woli, choć nadal ważne, są proponowane jako drugorzędne w stosunku do bardziej intensywnych procesów afektywnych.

Zachowania moralne są również badane w ramach psychologii osobowości, gdzie są opisywane w kategoriach cech lub różnic indywidualnych, takich jak samokontrola, ugodowość, kooperatywność i uczciwość/humoralność.

W odniesieniu do interwencji mających na celu kształtowanie zachowań moralnych, metaanaliza programów nauczania etyki biznesowej z 2009 roku wykazała, że takie programy mają tylko „minimalny wpływ na zwiększenie wyników związanych z etycznym postrzeganiem, zachowaniem lub świadomością”. Metaanaliza z 2005 r. sugerowała, że pozytywny afekt może przynajmniej chwilowo zwiększyć zachowania prospołeczne (z późniejszymi metaanalizami również pokazującymi, że zachowania prospołeczne wzajemnie zwiększają pozytywny afekt u aktora).

Spójność wartość-zachowanieEdit

Patrząc na relacje między wartościami moralnymi, postawami i zachowaniami, poprzednie badania twierdzą, że nie ma zależnej korelacji między tymi trzema aspektami, różniącej się od tego, co byśmy zakładali. W rzeczywistości wydaje się, że ludzie częściej nadają swoim zachowaniom etykietę wartości usprawiedliwiającej, niż wcześniej posiadają jakąś wartość, a następnie postępują zgodnie z nią. Istnieją osoby, które są bardziej skłonne do postępowania zgodnie ze swoimi osobistymi wartościami: osoby o niskim poziomie samokontroli i wysokiej samoświadomości, ze względu na fakt, że są bardziej świadome siebie i mniej świadome tego, jak inni mogą je postrzegać. Samoświadomość oznacza tutaj dosłowne bycie bardziej świadomym siebie, nie obawiającym się oceny i nie odczuwającym niepokoju ze strony innych. Sytuacje społeczne i różne kategorie norm mogą wskazywać, kiedy ludzie mogą postępować zgodnie ze swoimi wartościami, ale to też nie jest konkret. Ludzie zazwyczaj postępują zgodnie z normami społecznymi, kontekstowymi i osobistymi, i istnieje prawdopodobieństwo, że normy te mogą również podążać za wartościami moralnymi. Choć istnieją pewne założenia i sytuacje, które sugerowałyby istotną relację wartość – postawa – zachowanie, nie ma wystarczającej liczby badań, aby potwierdzić to zjawisko.

Moralna siła woliEdit

Budując na wcześniejszej pracy Metcalfe’a i Mischela na temat opóźnionej gratyfikacji, Baumeister, Miller i Delaney zbadali pojęcie siły woli, najpierw definiując jaźń jako składającą się z trzech części: świadomości refleksyjnej, czyli świadomości osoby na temat jej środowiska i siebie jako jednostki; bytu interpersonalnego, który dąży do uformowania jaźni w taką, która będzie akceptowana przez innych; oraz funkcji wykonawczych. Stwierdzili, „on może uwolnić swoje działania od bycia określane przez poszczególnych wpływów, zwłaszcza tych, z których jest świadomy”. Trzy dominujące teorie siły woli opisują ją jako ograniczony zasób energii, jako proces poznawczy i jako umiejętność, która rozwija się z czasem. Badania w dużej mierze potwierdzają, że siła woli działa jak „mięsień moralny” z ograniczonym zapasem siły, który może zostać wyczerpany (proces określany jako wyczerpanie Ego), zachowany lub uzupełniony, oraz że pojedynczy akt wymagający dużej samokontroli może znacząco uszczuplić „zapas” siły woli. Podczas gdy wysiłek zmniejsza zdolność do angażowania się w kolejne akty siły woli na krótką metę, na dłuższą metę taki wysiłek poprawia zdolność osoby do wywierania siły woli przez dłuższy czas. Przeprowadzono dodatkowe badania, które mogą poddać w wątpliwość ideę wyczerpania ego.

Intuicje moralneEdit

W 2001 roku Jonathan Haidt przedstawił swój model intuicjonizmu społecznego, który twierdził, że z nielicznymi wyjątkami sądy moralne dokonywane są w oparciu o intuicje pochodzące ze społeczeństwa. Intuicje moralne pojawiają się natychmiast, automatycznie i nieświadomie, a rozumowanie w dużej mierze służy do generowania racjonalizacji post-hoc, aby uzasadnić instynktowne reakcje. Podaje on cztery argumenty podważające przyczynową wagę rozumu. Po pierwsze, Haidt argumentuje, że skoro w mózgu istnieje system podwójnych procesów podczas dokonywania automatycznych ocen i wartościowań, to ten sam proces musi mieć zastosowanie również do osądu moralnego. Drugi argument, oparty na badaniach nad motywowanym rozumowaniem, głosi, że ludzie zachowują się jak „intuicyjni prawnicy”, poszukując przede wszystkim dowodów, które będą służyć motywom społecznego pokrewieństwa i spójności postaw. Po trzecie, Haidt odkrył, że ludzie stosują rozumowanie post hoc w obliczu sytuacji moralnej, to wyjaśnienie a posteriori (po fakcie) daje złudzenie obiektywnej oceny moralnej, ale w rzeczywistości jest subiektywne i zależy od przeczucia. Wreszcie, badania wykazały, że emocje moralne mają silniejszy związek z działaniem moralnym niż rozumowanie moralne, powołując się na badania Damasio nad hipotezą markera somatycznego i hipotezą empatii-altruizmu Batsona.

Po opublikowaniu przełomowego badania fMRI w 2001 roku, Joshua Greene osobno zaproponował swoją dwuprocesową teorię osądu moralnego, zgodnie z którą procesy intuicyjne/emocjonalne i deliberacyjne odpowiednio dają początek charakterystycznym deontologicznym i konsekwencjalistycznym osądom moralnym. Deontolog” to ktoś, kto ma moralność opartą na regułach, która koncentruje się głównie na obowiązkach i prawach; w przeciwieństwie do niego, „konsekwencjalista” to ktoś, kto wierzy, że tylko najlepsze ogólne konsekwencje mają ostatecznie znaczenie.

Emocje moralneEdit

Emocje moralne są odmianą emocji społecznych, które są zaangażowane w formowanie i komunikowanie ocen i decyzji moralnych, a także w motywowanie reakcji behawioralnych na własne i cudze zachowania moralne.Podczas gdy rozumowanie moralne było przedmiotem większości badań nad moralnością sięgających aż do Platona i Arystotelesa, emocjonalna strona moralności była historycznie postrzegana z pogardą we wczesnych badaniach z zakresu psychologii moralnej. Jednakże w ciągu ostatnich 30-40 lat nastąpił rozwój nowego frontu badań: emocje moralne jako podstawa moralnego zachowania. Rozwój ten rozpoczął się od skupienia się na empatii i poczuciu winy, ale od tego czasu przeniósł się na nowe badania nad emocjami takimi jak gniew, wstyd, obrzydzenie, respekt i uwznioślenie.

Moralizacja i przekonania moralneEdit

Moralizacja, termin wprowadzony do psychologii moralnej przez Paula Rozina, odnosi się do procesu, poprzez który preferencje są przekształcane w wartości. Linda Skitka i współpracownicy wprowadzili pojęcie przekonania moralnego, które odnosi się do „silnego i absolutnego przekonania, że coś jest dobre lub złe, moralne lub niemoralne”. Zgodnie ze zintegrowaną teorią przekonań moralnych Skitki (ITMC), postawy utrzymywane z moralnym przekonaniem, znane jako moralne mandaty, różnią się od silnych, ale niemoralnych postaw na kilka ważnych sposobów. Mianowicie, moralne mandaty czerpią swoją siłę motywacyjną z ich postrzeganej uniwersalności, postrzeganej obiektywności i silnych związków z emocjami. Postrzegana uniwersalność odnosi się do przekonania, że jednostki doświadczają nakazów moralnych jako wykraczających poza osoby i kultury; ponadto są one postrzegane jako kwestie faktów. Jeśli chodzi o związek z emocjami, ITMC jest spójny z modelem intuicjonizmu społecznego Jonathana Haidta, który twierdzi, że ocenom moralnym towarzyszą dyskretne emocje moralne (tj. obrzydzenie, wstyd, poczucie winy). Co ważne, Skitka utrzymuje, że mandaty moralne nie są tym samym, co wartości moralne. To, czy dana kwestia będzie związana z przekonaniami moralnymi, różni się w zależności od osoby.

Jedna z głównych linii badań IMTC dotyczy behawioralnych implikacji mandatów moralnych. Jednostki preferowały większy dystans społeczny i fizyczny od innych osób odmiennych pod względem postawy, gdy przekonania moralne były wysokie. Ten efekt moralnego przekonania nie mógł być wyjaśniony przez tradycyjne miary siły postawy, skrajności lub centralności. Skitka, Bauman i Sargis umieścili uczestników w grupach heterogenicznych lub homogenicznych pod względem postawy, aby przedyskutować procedury dotyczące dwóch moralnie uzasadnionych kwestii: aborcji i kary śmierci. Osoby w grupach heterogenicznych pod względem postawy wykazywały najmniejszą życzliwość wobec innych członków grupy, najmniejszą chęć współpracy i największe napięcie/obronność. Co więcej, osoby dyskutujące o kwestiach moralnie nakazanych miały mniejsze szanse na osiągnięcie konsensusu w porównaniu z osobami dyskutującymi o kwestiach niemoralnych.