Alai

Het ademt niet, het eet niet, het scheidt niet uit, en het groeit niet – dus het kan niet levend zijn, toch? Het kaapt een levende cel en gebruikt die om zoveel kopieën van zichzelf te maken dat de cel barst – dus het kan niet dood zijn, toch?

Wat is het? Een virus.

Virussen zijn er in vele soorten en maten en infecteren elk levend wezen.

Virussen zijn heel, heel klein – ongeveer een 500ste van de grootte van een enkele huidcel. Een virus vergelijken met de grootte van een vlo is als een mens vergelijken met de grootte van de Mount Everest. Als een huidcel zo groot was als een A4-tje, dan zou een virus zo groot zijn als een stuk van 10 cent.

Virussen zijn heel eenvoudig, met een betrekkelijk kort stukje genetische code binnen een omhulsel van eiwitten dat een capsid wordt genoemd. Wanneer het virus een cel infecteert, brengt het zijn genetische code in de cel in en neemt het de machinerie van de gastheercel over om een heleboel kopieën van zijn genetische code en eiwitten voor zijn capside te maken. De nieuwe virussen worden dan in de gastheercel geassembleerd en barsten uiteindelijk de cel en doden deze. De vernietiging van cellen door virussen veroorzaakt ziekte.

Verschillende virussen infecteren verschillende soorten cellen, en daarom veroorzaakt elk virus zijn eigen unieke ziekte. Zo infecteert HIV (het AIDS-virus) de immuuncellen, waardoor patiënten met het HIV-virus niet in staat zijn weerstand te bieden tegen andere infecties en kankers. Het verkoudheidsvirus infecteert de cellen achter in neus en keel, en daarom krijg je keelpijn, nies je veel en krijg je een loopneus.

Er is zelfs een hele groep virussen die bacteriën infecteren, bacteriofagen genaamd. De term virus komt van het Latijn voor gif.

Virussen groeperen

Virussen worden gegroepeerd naar het type genetische code dat ze dragen – ofwel DNA of RNA – en vervolgens naar de vorm van hun capsidum. Bovenstaand schema toont de relatieve grootte en verschijningsvorm van enkele virusfamilies. De naam van de familie is vermeld, evenals een van de ziekten bij de mens die door een virus van die familie wordt veroorzaakt.

Een virus is een eenvoudige structuur, maar kan toch dodelijk zijn. Virussen vermenigvuldigen zich snel en kunnen onopgemerkt blijven door ons immuunsysteem als gevolg van mutatie of reassortment. Dit leidt tot nieuwe virusstammen. Verken dit verder in het artikel Virusstammen.