Bez zbytniej hiperboli, rok 1988 jest prawdopodobnie najważniejszym rokiem w historii japońskiej animacji. To rok, w którym nastąpił nieprzewidziany do tej pory rozkwit, a zachodnia publiczność i krytycy po raz pierwszy w historii zwrócili na nią uwagę. A w samym centrum tego, obchodzącego 18 lipca swoją 30. rocznicę, znajduje się przełomowy epos science fiction Katsuhuro Otomo, Akira.
Akira pojawiła się w momencie, gdy Studio Ghibli po raz pierwszy zaczęło oferować swoje produkty, podwójną funkcję Mojego sąsiada Totoro Hayao Miyazakiego i Grobu muchomora Isao Takahaty. O ile jednak tamte filmy spoglądały w przeszłość Japonii z melancholijną nostalgią (przeczytaj mój esej na ich temat tutaj), o tyle Otomo wykorzystał przeszłość narodu, by spojrzeć w przyszłość, w sposób przerażający i frenetyczny. Opierając się na swojej własnej sześciotomowej mandze, która powstawała w latach 1982-1990, Otomo zaadaptował potężne tomiszcze na potrzeby pojedynczego filmu, który jest tak czystym duchowym doświadczeniem, jak tylko cyberpunkowy body horror może być.
Doświadczenie to pozostaje tak czyste do dziś, ponieważ, podobnie jak w przypadku największych dzieł Ghibli, widz może dostrzec prowadzącą rękę reżysera na każdej klatce. Otomo zgodził się zaadaptować Akirę na film tylko pod warunkiem, że zachowa pełną kontrolę twórczą, co było niemal niespotykane dla kogoś, kto do tej pory reżyserował jedynie odcinki antologii anime. A żeby oddać sprawiedliwość swojej liczącej 2000 stron mandze, film musiałby mieć niespotykany dla anime budżet: równowartość około 10 milionów dolarów. Koszt ten został pokryty przez konsorcjum kilku największych japońskich korporacji rozrywkowych, w tym Kodansha, Mainichi Broadcasting System, Bandai, Hakuhodo, Toho, Laserdisc Corporation i Sumitomo Corporation.
Tak więc Otomo miał ogromny budżet i pełną kontrolę, i ku swemu całkowitemu uznaniu, wiedział jak go wykorzystać. Akira składa się z ponad 160,000 cel animacji, ponad dwa razy więcej niż anime zwykle zatrudniało do tego momentu. Dialogi również zostały wcześniej nagrane, więc animatorzy mogli animować ruchy ust do występu, a nie jak to zwykle bywa w przypadku aktorów, którzy muszą post-synchronizować się z ogólnym trzepotaniem wargami. W rezultacie powstał film animowany z najpłynniejszą i najbardziej precyzyjną akcją. Czujesz się tak, jakbyś oglądał film live-action w niektórych momentach, tylko z animowanymi postaciami i ustawieniami.
Ale nawet to wszystko nie byłoby równe jednemu z największych anime, jakie kiedykolwiek powstało, gdyby nie genialna historia i koncepcja. Akira, osadzona w odległym roku 2019, po przymusowej przebudowie Tokio na dystopijne, kontrolowane przez wojskowy kompleks Neo-Tokio, porusza tematy niezadowolonej młodzieży, korupcji w rządzie, szalejącej gorliwości religijnej, telekinezy wywołanej energią jądrową, zniszczenia i odrodzenia.
Film rozpoczyna się chmurą grzybów, która niszczy Tokio w 1988 roku. Nie wiemy tego przez jakiś czas, ale dowiadujemy się, że zostało to spowodowane przez niejakiego Akirę, młodą osobę przepojoną niespotykaną energią telekinetyczną. 30 lat później, Neo-Tokio stało się szambem ulicznej przemocy i rządów państwa policyjnego. Nasi bohaterowie to gang motocyklowych zbirów, którzy rozpoczynają film, wdając się w potężną i śmiertelnie niebezpieczną wojnę z konkurencyjnym gangiem. Kaneda jest de-facto przywódcą grupy, ze swoim ikonicznym zmodyfikowanym czerwonym motocyklem i kurtką z kapsułką narkotyku na plecach. Jego najlepszym przyjacielem jest Tetsuo, nieco młodszy dzieciak, który zarówno podziwia Kanedę, jak i ma mu za złe jego władzę nad nim.
W tym samym czasie dziwne dziecko o szarej twarzy jest prowadzone przez człowieka z bronią przez korek uliczny, ścigane przez psy i agentów rządowych. Wywiązuje się strzelanina i mężczyzna zostaje ostatecznie zastrzelony. Tetsuo prawie zderza się z tym szarym dzieckiem po rozbiciu czaszki członka rywalizującego gangu, ale psychiczna tarcza chroni dziecko, zmuszając Tetsuo do zderzenia. Ten wypadek, wkrótce się dowiemy, budzi utajoną energię psioniczną w nim, a rząd bierze go i szare dziecko w areszcie i Kaneda i reszta gangu są brane do aresztu policyjnego.
W czasie, gdy Tetsuo realizuje swoje uprawnienia, i ma zupełnie koszmarne wizje dzięki trzech szarych dzieci, z których wszystkie mają ogromne uprawnienia, Kaneda spotyka nastoletnią dziewczynę o imieniu Kei, członek grupy rewolucyjnej zamierzającej obalić skorumpowaną biurokrację. Ale to wszystko to podstęp, a rewolucjoniści tak naprawdę pracują dla niezadowolonego członka tego bardzo skorumpowanego rządu. Jedynymi, którzy wydają się przejmować implikacjami tych psychicznych młodzieńców są pułkownik Shikishima i doktor Ōnishi, ale nawet oni mogą tylko patrzeć, jak prawdziwa moc Tetsuo oznacza, jak głosi tagline filmu, że Neo-Tokio wkrótce eksploduje.
Świat Neo-Tokyo jest tak jasno zdefiniowany przez fabułę filmu, ale Otomo słusznie nie zapędza się zbytnio w ustawianiu tego, zamiast tego wybierając skupienie się głównie na melodramacie nastoletniego gniewu. Napięte braterstwo Kanedy i Tetsuo jest alfą i omegą tej historii, a młodzieńczy romans Kanedy z Kei, dumną i skupioną rewolucjonistką, dostarcza kilku lżejszych komediowych momentów filmu. Kaneda jest o wiele bardziej głupcem komentującym śmieszną naturę bardzo poważnych wydarzeń w filmie, niż można by się spodziewać, i sprawia, że działania rządu i rebeliantów wydają się tym bardziej daremne.
Tetsuo pozwala, aby władza, którą ma, poszła do jego głowy niemal natychmiast, i to jest tym bardziej przerażające, że ta boska energia jest wykorzystywana przez małostkowego i zazdrosnego nastolatka. On chce tylko pokazać Kanedzie i całemu światu, że nie jest małym dzieckiem, które trzeba ratować lub którym można pomiatać. Jest w stanie sam pokonać całe wojsko, a to powoduje, że staje się nowym zbawcą dla grupy religijnych zapaleńców, którzy spędzili ostatnie 30 lat czcząc Akirę jako niszczyciela światów. A wszystko to dlatego, że jest zazdrosny o swojego zastępczego starszego brata, mimo że wyraźnie kochają się na tyle, by chcieć się nawzajem zabić.
And like Akira, Tetsuo ultimately loses himself to the technological revolution, using inorganic material to create a new, devastating body that ultimately grows to terrifying sizes in the film’s climax, where Kaneda, Kei, the Colonel, and the Doctor are powerless to stop the next doom of the city. Przyszłość jest niezadowolony młodzieży, i nie wiadomo, co bardziej potężne istoty będzie spustoszyć iść do przodu. Film kończy się apokaliptycznym zniszczeniem i lekkim koleżeństwem między przyjaciółmi, gdy odjeżdżają motocyklem.
Akira to film, który moim zdaniem ludzie muszą oglądać raz w roku (podobnie jak Dark City), aby pokłonić się przed wspaniałością niemal doskonałego science fiction. 30 lat po premierze, film wydaje się być bardziej proroczy niż kiedykolwiek, jako że technologia sprawiła, że życie stało się „łatwiejsze”, ale bardziej kłopotliwe, a młodzież na świecie coraz bardziej pozbawiona praw przez rządzących. Osobliwa wizja Katsuhiro Otomo, nigdy nie doczekała się sequela ani – jak to się pisze – remake’u, pozostaje absolutnym szczytem formy artystycznej anime, a jej wpływ jest nadal odczuwalny na całym świecie.
Neo-Tokio na zawsze będzie bliskie eksplozji.
Zdjęcia: Toho
Kyle Anderson jest Editor at Large dla Nerdist. Jego recenzje filmowe i telewizyjne można znaleźć tutaj. Śledźcie go na Twitterze!