Toen ze nog een jonge arts was, merkte Dr. Martha Gulati dat veel van haar mentoren vitamine E en foliumzuur voorschreven aan patiënten. Voorbereidende studies in het begin van de jaren negentig hadden beide supplementen in verband gebracht met een lager risico op hartziekten.
Ze drong er bij haar vader op aan om de pillen ook te slikken: “Pap, je zou deze vitamines moeten slikken, want elke cardioloog slikt ze of geeft ze aan zijn patiënten”, herinnert Gulati zich, nu hoofd cardiologie van het University of Arizona College of Medicine-Phoenix.
Maar slechts een paar jaar later vond ze dat ze van koers moest veranderen, nadat uit rigoureus klinisch onderzoek was gebleken dat noch vitamine E noch foliumzuursupplementen het hart ook maar enigszins beschermden. Nog erger, studies koppelden hoge doses vitamine E aan een hoger risico op hartfalen, prostaatkanker en overlijden door welke oorzaak dan ook.
“‘Je wilt misschien stoppen met het nemen van ,'” vertelde Gulati haar vader.
Meer dan de helft van de Amerikanen neemt vitaminesupplementen, waaronder 68 procent van de 65-plussers, volgens een Gallup-enquête uit 2013. Onder oudere volwassenen neemt 29 procent vier of meer supplementen van welke soort dan ook, volgens een Journal of Nutrition-studie gepubliceerd in 2017.
Vaak voeden voorlopige studies irrationele uitbundigheid over een veelbelovend voedingssupplement, waardoor miljoenen mensen zich inkopen in de trend. Velen stoppen nooit. Ze gaan door, ook al blijkt uit meer rigoureuze studies – die vele jaren kunnen duren – bijna nooit dat vitamines ziekten voorkomen, en in sommige gevallen zelfs schadelijk zijn.
“Het enthousiasme heeft de neiging om het bewijs te overtreffen,” zei Dr. JoAnn Manson, hoofd van preventieve geneeskunde in Boston’s Brigham and Women’s Hospital.
Er is geen afdoend bewijs dat voedingssupplementen chronische ziekten voorkomen bij de gemiddelde Amerikaan, zei Manson. En terwijl een handvol vitamine- en mineralenstudies positieve resultaten hebben gehad, zijn die bevindingen niet sterk genoeg geweest om supplementen aan te bevelen aan het algemene Amerikaanse publiek, zei ze.
Het National Institutes of Health heeft sinds 1999 meer dan $ 2,4 miljard uitgegeven aan het bestuderen van vitamines en mineralen. Toch “al het onderzoek dat we hebben gedaan, we hebben niet veel om te laten zien,” zei Dr. Barnett Kramer, directeur van kankerpreventie bij het National Cancer Institute.
In Search Of The Magic Bullet
Een groot deel van het probleem, zei Kramer, zou kunnen zijn dat veel voedingsonderzoek is gebaseerd op onjuiste aannames, waaronder het idee dat mensen meer vitaminen en mineralen nodig hebben dan een doorsnee dieet biedt; dat megadoses altijd veilig zijn; en dat wetenschappers de voordelen van groenten zoals broccoli kunnen inkoken tot een dagelijkse pil.
Vitaminenrijk voedsel kan ziekten genezen die verband houden met een vitaminetekort. Sinaasappels en limoenen bleken scheurbuik te voorkomen bij 18e-eeuwse zeelieden met een vitaminetekort. En onderzoek heeft lang aangetoond dat bevolkingsgroepen die veel fruit en groenten eten, gezonder zijn dan anderen.
Maar toen onderzoekers probeerden de belangrijkste ingrediënten van een gezond dieet in een capsule te leveren, zei Kramer, mislukten die pogingen bijna altijd.
Het is mogelijk dat de chemicaliën in het fruit en de groenten op je bord samenwerken op manieren die wetenschappers niet volledig begrijpen – en die niet kunnen worden gerepliceerd in een tablet, zei Marjorie McCullough, strategisch directeur van voedingsepidemiologie voor de American Cancer Society.
Misschien belangrijker is dat de meeste Amerikanen hoe dan ook voldoende van de essentie binnenkrijgen. Hoewel het westerse dieet veel problemen heeft – te veel natrium, suiker, verzadigd vet en calorieën, in het algemeen – het heeft geen tekort aan vitamines, zei Alice Lichtenstein, een professor aan de Friedman School of Nutrition Science and Policy aan de Tufts University.
En hoewel er meer dan 90.000 voedingssupplementen zijn waaruit kan worden gekozen, raden federale gezondheidsagentschappen en adviseurs nog steeds aan dat Amerikanen in hun voedingsbehoeften voorzien met voedsel, vooral fruit en groenten.
Ook is Amerikaans voedsel in hoge mate verrijkt – met vitamine D in melk, jodium in zout, B-vitaminen in meel, zelfs calcium in sommige merken sinaasappelsap.
Zonder dat iemand het beseft, eet iemand die een typische lunch of ontbijt eet “in wezen een multivitamine,” zei journaliste Catherine Price, auteur van “Vitamania: How Vitamins Revolutionized the Way We Think About Food.”
Dat kan het bestuderen van vitamines nog ingewikkelder maken, zei Price. Onderzoekers kunnen problemen hebben met het vinden van een echte controlegroep, zonder blootstelling aan supplementaire vitamines. Als iedereen in een studie verrijkt voedsel consumeert, kunnen vitamines minder effectief lijken.
Het lichaam regelt van nature de niveaus van veel voedingsstoffen, zoals vitamine C en veel B-vitamines, zei Kramer, door uit te scheiden wat het niet nodig heeft in de urine. Hij voegde eraan toe: “Het is moeilijk om te voorkomen dat je het volledige scala aan vitaminen binnenkrijgt.”
Niet alle deskundigen zijn het daarmee eens. Dr. Walter Willett, een professor aan de Harvard T.H. Chan School of Public Health, zegt dat het redelijk is om dagelijks een multivitamine te nemen “voor de verzekering.” Willett zegt dat klinische studies de echte voordelen van supplementen onderschatten omdat ze niet lang genoeg duren, vaak vijf tot tien jaar. Het kan tientallen jaren duren voordat een lager percentage van kanker of hartaandoeningen bij vitaminegebruikers wordt opgemerkt, zei hij.
Vitaminegebruikers beginnen gezonder
Voor Charlsa Bentley, 67, kan het bijhouden van het laatste voedingsonderzoek frustrerend zijn. Ze stopte bijvoorbeeld met het nemen van calcium, nadat studies hadden aangetoond dat het geen bescherming biedt tegen botbreuken. Aanvullende studies suggereren dat calciumsupplementen het risico op nierstenen en hartaandoeningen verhogen.
“Ik kauwde trouw op die calciumsupplementen, en toen zei een studie dat ze helemaal geen goed deden,” zei Bentley, uit Austin, Texas. “Het is moeilijk om te weten wat effectief is en wat niet.”
Bentley neemt nog steeds vijf supplementen per dag: een multivitamine om droge ogen te voorkomen, magnesium om krampen tijdens het sporten te voorkomen, rode gistrijst om diabetes te voorkomen, co-enzym Q10 voor de algehele gezondheid en vitamine D op basis van de aanbeveling van haar arts.
Zoals veel mensen die voedingssupplementen nemen, oefent Bentley ook regelmatig – drie tot vier keer per week tennissen – en let op wat ze eet.
Mensen die vitamines nemen, zijn meestal gezonder, rijker en beter opgeleid dan degenen die dat niet doen, zei Kramer. Ze hebben waarschijnlijk minder kans om aan hartaandoeningen of kanker te bezwijken, of ze nu supplementen slikken of niet. Dat kan onderzoeksresultaten scheeftrekken, waardoor vitaminepillen effectiever lijken dan ze werkelijk zijn.
Foute veronderstellingen
Voorlopige bevindingen kunnen onderzoekers ook tot de verkeerde conclusies leiden.
Wetenschappers hebben bijvoorbeeld al lang opgemerkt dat mensen met hoge niveaus van een aminozuur genaamd homocysteïne meer kans hebben op hartaanvallen. Omdat foliumzuur het homocysteïnegehalte kan verlagen, hoopten onderzoekers ooit dat foliumzuursupplementen hartaanvallen en beroertes zouden voorkomen.
In een reeks klinische studies verlaagden foliumzuurpillen het homocysteïnegehalte, maar hadden geen algemeen voordeel voor hartziekten, zei Lichtenstein.
Ook studies naar visolie kunnen onderzoekers op een dwaalspoor hebben gebracht.
Toen studies van grote populaties aantoonden dat mensen die veel zeevruchten eten minder hartaanvallen hadden, namen velen aan dat de voordelen kwamen van de omega-3 vetzuren in visolie, zei Lichtenstein.
Rigieuze studies hebben niet kunnen aantonen dat visoliesupplementen hartaanvallen voorkomen. Een klinische studie van visoliepillen en vitamine D, waarvan de resultaten naar verwachting binnen het jaar worden vrijgegeven, kan duidelijkere vragen opleveren over de vraag of ze ziekte voorkomen.
Maar het is mogelijk dat de voordelen van sardines en zalm niets te maken hebben met visolie, zei Lichtenstein. Mensen die vis eten als avondeten zijn misschien gezonder door wat ze niet eten, zoals gehaktbrood en cheeseburgers.
“Vis eten is waarschijnlijk een goede zaak, maar we hebben niet kunnen aantonen dat het nemen van visolie iets voor je doet,” zei Dr. Steven Nissen, voorzitter van cardiovasculaire geneeskunde bij de Cleveland Clinic Foundation.
Too Much Of A Good Thing?
Het nemen van megadoses vitaminen en mineralen, met hoeveelheden die mensen nooit zouden kunnen consumeren via voedsel alleen, zou nog problematischer kunnen zijn.
“Er is iets aantrekkelijks aan het nemen van een natuurlijk product, zelfs als je het neemt op een manier die totaal onnatuurlijk is,” zei Price.
Erdere studies, bijvoorbeeld, suggereerden dat bètacaroteen, een stof gevonden in wortelen, kanker zou kunnen helpen voorkomen.
In de kleine hoeveelheden die door fruit en groenten worden geleverd, lijken bètacaroteen en soortgelijke stoffen het lichaam te beschermen tegen een proces dat oxidatie wordt genoemd, dat gezonde cellen beschadigt, zei Dr. Edgar Miller, een professor in de geneeskunde aan de Johns Hopkins School of Medicine.
Experts waren geschokt toen twee grote, goed opgezette studies in de jaren 1990 ontdekten dat bètacaroteenpillen het aantal gevallen van longkanker daadwerkelijk verhoogden. Evenzo bleek uit een klinische studie gepubliceerd in 2011 dat vitamine E, ook een antioxidant, het risico op prostaatkanker bij mannen met 17 procent verhoogde. Dergelijke studies herinnerden onderzoekers eraan dat oxidatie niet allemaal slecht is; het helpt bacteriën en kwaadaardige cellen te doden, waardoor ze worden weggevaagd voordat ze kunnen uitgroeien tot tumoren, zei Miller.
“Vitaminen zijn niet inert,” zei Dr. Eric Klein, een prostaatkankerexpert bij de Cleveland Clinic die de vitamine E-studie leidde. “Het zijn biologisch actieve stoffen. We moeten ze op dezelfde manier zien als medicijnen. Als je er een te hoge dosis van neemt, veroorzaken ze bijwerkingen.”
Gulati, de arts in Phoenix, zei dat haar vroege ervaring met het aanbevelen van supplementen aan haar vader haar leerde om voorzichtiger te zijn. Ze zei dat ze wacht op de resultaten van grote studies – zoals de proef met visolie en vitamine D – om haar advies over vitamines en supplementen te sturen.
“We moeten verantwoordelijke artsen zijn,” zei ze, “en wachten op de gegevens.”
Kaiser Health News (KHN) is een nationale nieuwsdienst voor gezondheidsbeleid. Het is een redactioneel onafhankelijk programma van de Henry J. Kaiser Family Foundation dat niet is verbonden aan Kaiser Permanente.