Już w II wieku, ten traktat, który ma wielką moc retoryczną i siłę w swoim napomnieniu do wiernego pielgrzymowania pod przewodnictwem Chrystusa, nosił tytuł „Do Hebrajczyków”. Zakładano, że jest on skierowany do żydowskich chrześcijan. Zwykle w greckich manuskryptach Hebrajczyków dołączano do zbioru listów Pawła. Chociaż nie jest wymieniony żaden autor (bo nie ma adresu), odniesienie do Tymoteusza (Hbr 13,23) sugeruje powiązania z kręgiem Pawła i jego asystentów. Jednak dokładna grupa odbiorców, autor, a nawet to, czy List do Hebrajczyków jest listem, są od dawna przedmiotem sporów.
Autor widział adresatów w niebezpieczeństwie apostazji od wiary chrześcijańskiej. Niebezpieczeństwo to nie wynikało z prześladowań ze strony osób z zewnątrz, lecz ze znużenia wymaganiami życia chrześcijańskiego i rosnącej obojętności wobec własnego powołania (Hbr 2,1; 4,14; 6,1-12; 10,23-32). Główny temat autora, kapłaństwo i ofiara Jezusa (Hbr 3-10), nie jest rozwijany dla samego siebie, ale po to, by przywrócić im utracony zapał i umocnić ich w wierze. Innym ważnym tematem listu jest pielgrzymowanie ludu Bożego do niebieskiego Jeruzalem (11,10; 12,1-3, 18-29; 13,14). Temat ten jest ściśle związany z posługą Jezusa w niebiańskim sanktuarium (Hbr 9,11-10,22).
Autor nazywa to dzieło „orędziem zachęty” (Hbr 13,22), co jest określeniem nadanym kazaniu synagogalnemu w Dz 13,15. Hebrajczyków jest więc prawdopodobnie napisaną homilią, której autor nadał epistolarne zakończenie (Hbr 13,22-25). Autor rozpoczyna od przypomnienia preegzystencji, wcielenia i wywyższenia Jezusa (Hbr 1, 3), które ogłosiły Go punktem kulminacyjnym słowa Bożego skierowanego do ludzkości (Hbr 1, 1-3). Rozważa godność osoby Chrystusa, przewyższającą aniołów (Hbr 1,4-2,2). Chrystus jest ostatecznym Bożym słowem zbawienia, przekazanym (w łączności z akredytowanymi świadkami Jego nauczania: por. Hbr 2, 3-4) nie tylko słowem, ale przez swoje cierpienie w człowieczeństwie wspólnym Jemu i wszystkim innym (Hbr 2, 5-16). Ta realizacja zbawienia wykraczała poza schemat znany Mojżeszowi, wiernemu prorokowi słowa Bożego, choć nim był, ponieważ Jezus jako arcykapłan zgładził grzech i był wierny Bogu z wiernością własnego Syna Bożego (Hbr 2,17-3,6).
Tak jak niewierność ludu udaremniła wysiłki Mojżesza, aby go zbawić, tak niewierność każdego chrześcijanina może udaremnić plan Boga w Chrystusie (3,6-4,13). Chrześcijanie mają się zastanowić, że to ich człowieczeństwo Jezus wziął na siebie, ze wszystkimi jego wadami, z wyjątkiem grzeszności, i że poniósł jego ciężar aż do śmierci z posłuszeństwa Bogu. Bóg uznał to dzieło swojego Syna za przyczynę zbawienia dla wszystkich (Hbr 4,14-5,10). Chociaż chrześcijanie uznają to fundamentalne nauczanie, mogą jednak znużyć się nim i jego implikacjami, dlatego potrzebują innych refleksji, które pobudzą ich wiarę (5, 11-6, 20). Podaje też sens, jaki Bóg ostatecznie zamierzył w ofiarach Starego Testamentu (Hbr 9, 1-28): wskazywały one na jedyną w swoim rodzaju ofiarę Chrystusa, która jako jedyna daje przebaczenie grzechów (Hbr 10, 1-18). Próba wiary, jakiej doświadczają czytelnicy, powinna się rozwiązać dzięki rozważaniu posługi Chrystusa w niebieskim sanktuarium i Jego nieustannego wstawiennictwa tam w ich imieniu (Hbr 7, 25; 8, 1-13). Powinna ich także umacniać pewność co do Jego zapowiedzianej paruzji oraz owoce wiary, którymi już się cieszą (Hbr 10, 19-39).
Do natury wiary należy uznanie realności tego, czego jeszcze nie widać, a co jest przedmiotem nadziei, a święci Starego Testamentu dają uderzający przykład tej wiary (Hbr 11, 1-40). Wytrwałość, do której autor zachęca czytelników, ukazana jest w ziemskim życiu Jezusa. Pomimo utrapień związanych z Jego posługą oraz najwyższej próby, jaką było Jego cierpienie i śmierć, pozostał On pewny triumfu, który przyniesie Mu Bóg (Hbr 12, 1-3). Trudności ludzkiego życia mają sens, gdy są przyjmowane jako Boża dyscyplina (Hbr 12, 4-13), a jeśli chrześcijanie wytrwają w wierności słowu, w które uwierzyli, mają pewność, że na zawsze posiądą niewzruszone królestwo Boże (Hbr 12, 14-29).
List kończą konkretne przykazania moralne (Hbr 13, 1-17), w trakcie których autor ponownie przypomina swój centralny temat ofiary Jezusa i odwagi potrzebnej, by zjednoczyć się z nią w wierze (Hbr 13, 9-16).
Już pod koniec II w. Kościół aleksandryjski w Egipcie uznał List do Hebrajczyków za list Pawłowy, co stało się poglądem powszechnie obowiązującym na Wschodzie. Autorstwo Pawłowe było kwestionowane na Zachodzie do IV wieku, ale potem zostało zaakceptowane. W XVI w. ponownie pojawiły się wątpliwości co do tego stanowiska, a współczesny konsensus jest taki, że list nie został napisany przez Pawła. Nie ma jednak powszechnej zgody co do żadnego z innych sugerowanych autorów, np. Barnaby, Apollosa, czy Prisc(ill)a i Akwili. Barnaba, Apollos czy Prisc(ill)a i Akwila. Sam dokument nie zawiera żadnego oświadczenia o autorze.
Wśród powodów, dla których odrzucono autorstwo Pawłowe, wymienia się wielką różnicę słownictwa i stylu między listami Hebrajczyków i Pawła, przeplatanie się nauczania doktrynalnego z napomnieniami moralnymi, odmienny sposób cytowania Starego Testamentu oraz podobieństwo myśli Hebrajczyków do myśli judaizmu aleksandryjskiego. Greka tego listu jest pod wieloma względami najlepsza w Nowym Testamencie.
Ponieważ list Klemensa Rzymskiego do Koryntian, napisany około 96 roku n.e., najprawdopodobniej cytuje Hebrajczyków, górna granica daty powstania listu jest w miarę pewna. Chociaż odniesienia w czasie teraźniejszym do starotestamentowego kultu ofiarniczego nie muszą świadczyć o tym, że kult świątynny wciąż trwał, wielu starszych komentatorów i coraz więcej najnowszych przychyla się do poglądu, że tak było i że autor pisał przed zburzeniem świątyni jerozolimskiej w 70 r. n.e. W takim przypadku argumentację listu łatwiej wytłumaczyć jako skierowaną raczej do chrześcijan żydowskich niż pogańskich, a prześladowania, jakich doznawali w przeszłości (por. Hbr 10,32-34), mogły być związane z zamieszkami, które poprzedziły wypędzenie Żydów z Rzymu w roku 49 n.e. za panowania cesarza Klaudiusza. Były one prawdopodobnie spowodowane sporami między Żydami, którzy przyjęli Jezusa jako Mesjasza, a tymi, którzy go nie przyjęli.
Główne działy Listu do Hebrajczyków są następujące:
- Wprowadzenie (1:1-4)
- Syn wyższy od aniołów (1:5-2:18)
- Jezus, wierny i współczujący arcykapłan (3:1-5:10)
- Wieczne Kapłaństwo Jezusa i Wieczna Ofiara (5:11-10:39)
- Przykłady, Dyscyplina, Nieposłuszeństwo (11:1-12:29)
- Końcowe Napomnienie, Błogosławieństwo, Pozdrowienia (13:1-25)
.