Wat zijn dat?
Antilichamen zijn eiwitten die door het immuunsysteem van een persoon worden aangemaakt en die het lichaam helpen om infecties te herkennen en kwijt te raken. Auto-antilichamen zijn antilichamen die delen van ons eigen lichaam herkennen. Auto-antilichamen komen voor bij gezonde mensen, vooral als we ouder worden, maar ze worden ook aangetroffen bij sommige auto-immuunziekten. Bij enkele specifieke ziekten zijn auto-antilichamen de eigenlijke veroorzakers van de ziekte, b.v. de ziekte van Grave, myasthenia gravis.
Naarmate het immuunsysteem zich ontwikkelt, leert het bestanddelen van ons eigen lichaam (“zelf”) te tolereren. Er zijn ook regulerende mechanismen die voorkomen dat het immuunsysteem het “zelf” aanvalt. Soms falen deze processen echter en kan het immuunsysteem ons eigen lichaam gaan aanvallen, wat leidt tot ontsteking en schade, en auto-immuunziekte veroorzaakt. Autoantilichamen kunnen een marker van de ziekte zijn, b.v. weefseltransglutaminase-antilichamen bij coeliakie, of kunnen de ziekte zelf veroorzaken, b.v. door het blokkeren van hormonen die op de schildklier werken, wat de ziekte van Grave tot gevolg heeft.
De redenen waarom auto-immuunziekten zich ontwikkelen worden niet volledig begrepen, maar men denkt dat het gaat om een genetische aanleg in combinatie met een omgevingsprikkel, zoals een virale ziekte of een langdurige blootstelling aan bepaalde giftige chemicaliën. Sommige families hebben een hoge prevalentie van auto-immuunziekten; individuele familieleden kunnen echter verschillende auto-immuunziekten hebben of er nooit een ontwikkelen. Onderzoekers geloven dat er ook een hormonale component kan zijn, omdat veel auto-immuunaandoeningen vaker voorkomen bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd.
Het type auto-immuunaandoening of -ziekte dat optreedt en de hoeveelheid vernietiging die het lichaam wordt aangedaan, hangt af van welke systemen of organen door het immuunsysteem worden aangepakt. Aandoeningen die voornamelijk een enkel orgaan aantasten, zoals de schildklier bij de ziekte van Graves of Hashimoto thyroiditis, zijn vaak gemakkelijker te diagnosticeren omdat ze zich vaak presenteren met orgaan-gerelateerde symptomen. Auto-immuunziekten die meerdere organen of systemen aantasten, systemische auto-immuunziekten genoemd, kunnen veel moeilijker te diagnosticeren zijn en daardoor kan de diagnose soms op zich laten wachten. De tekenen en symptomen die ze veroorzaken kunnen veelvoudig en aspecifiek zijn, bv. gewrichtspijn van het artritis-type, vermoeidheid, koorts, uitslag, verkoudheid of allergie-achtige symptomen, gewichtsverlies, en spierpijn of -zwakte. Bijkomende complicaties kunnen vasculitis en bloedarmoede zijn. De verschijnselen verschillen van persoon tot persoon en kunnen in de loop van de tijd veranderen, afnemen en dan onverwacht weer opflakkeren. Om de situatie nog ingewikkelder te maken, kunnen sommige mensen meer dan één auto-antilichaam of zelfs meer dan één auto-immuunziekte hebben. Er zijn ook mensen die een auto-immuunziekte hebben zonder een aantoonbaar auto-antilichaam. Deze omstandigheden kunnen het moeilijk maken om de hoofdoorzaak vast te stellen en tot een diagnose te komen.