Ludzie żyją dłużej na całym świecie. Chociaż były oczywiste wzloty i upadki, oczekiwana długość życia przy urodzeniu ogólnie stale wzrasta od wielu lat. W ciągu ostatnich dwóch stuleci wzrosła ona ponad dwukrotnie.
Ten wzrost był wcześniej napędzany przez zmniejszenie śmiertelności niemowląt. Jednak od około lat 50-tych XX wieku głównym motorem jest zmniejszenie umieralności w starszym wieku. Na przykład w Szwecji, gdzie krajowe dane dotyczące populacji są gromadzone od połowy XVI wieku i są bardzo wysokiej jakości, maksymalna długość życia wzrastała przez prawie 150 lat. Wydłużenie długości życia zaobserwowano w wielu innych krajach, w tym w Europie Zachodniej, Ameryce Północnej i Japonii.
Przyczyniło się to do szybkiego wzrostu liczby osób bardzo starych – dożywających 100, 110, a nawet więcej lat. Pierwszym zweryfikowanym superstulatkiem (w wieku 110 lat i więcej) był Geert Adrians-Boomgaard, który zmarł w 1899 roku w wieku 110 lat i czterech miesięcy. Od tego czasu jego rekord został pobity przez innych. Pierwsza zweryfikowana superstulatka, Margaret Ann Neve, zmarła w 1903 roku w wieku 110 lat i 10 miesięcy, a rekord ten utrzymywała przez prawie 23 lata. Delina Filkins odeszła w 1928 roku w wieku 113 lat i siedmiu miesięcy. Trzymała rekord przez nieco ponad 52 years.
The obecny posiadacz rekordu jest francuska kobieta Jeanne Calment, który zmarł 4 sierpnia 1997, w wieku 122 lat i pięciu miesięcy. Pomimo niemal wykładniczego wzrostu liczby superstulatków od wczesnych lat 70-tych, jej rekord trzyma się mocno – ale jest mało prawdopodobne, że utrzyma go znacznie dłużej.
Przeżycie ponad 100 lat
Choć te tendencje wzrostu długości życia są powszechne, nie są one oczywiste. Niedawna poprawa śmiertelności w Danii po okresie stagnacji doprowadziła do podejrzeń, że długość życia stulatków może się tam zwiększać. Różni się to od tego, co zaobserwowano ostatnio w Szwecji, gdzie nastąpiło pewne spowolnienie w najwyższym wieku.
Badaliśmy 16 931 stulatków (10 955 Szwedów i 5 976 Duńczyków) urodzonych między 1870 a 1904 rokiem w Danii i Szwecji, sąsiadujących krajach o bliskich więzach kulturowych i historycznych, aby sprawdzić, czy nasze podejrzenia mogą być słuszne. Choć Szwecja ma generalnie niższy wskaźnik umieralności niż Dania w większości grup wiekowych, w ostatnich latach nie znaleziono żadnych dowodów na jego wzrost w Szwecji. W Danii natomiast zaobserwowano, że najstarsi umierają w coraz wyższym wieku, a wiek, w którym przeżywa tylko 6% stulatków, wzrastał konsekwentnie w tym okresie.
Dania i Szwecja są podobne pod wieloma względami, a jednak te trendy długości życia są bardzo różne. Rozbieżność ta może wynikać z kilku przyczyn, które niełatwo jest w pełni rozdzielić. Ale mamy kilka pomysłów.
Systemy opieki zdrowotnej
Po pierwsze, istnieją różne poziomy zdrowia wśród tych dwóch starszych populacji. Ostatnie badania wykazały poprawę stanu zdrowia mierzoną czynnościami życia codziennego (ADL) – podstawowymi zadaniami niezbędnymi do prowadzenia samodzielnego życia, takimi jak kąpiel czy ubieranie się – w kohortach stulatków w Danii. W Szwecji, dla kontrastu, takie trendy dla osób starszych były mniej optymistyczne. Jedno z badań wykazało, że nie nastąpiła poprawa w zakresie ADL, przy jednoczesnym pogorszeniu mobilności, zdolności poznawczych i testów sprawnościowych.
Różnice w obu systemach opieki zdrowotnej, zwłaszcza w ostatnim czasie, mogą zatem w pewnym stopniu wyjaśniać tę różnicę. Wydatki na usługi publiczne zostały w Szwecji zredukowane na początku lat 90. z powodu serii kryzysów gospodarczych. Ucierpiała na tym opieka zdrowotna nad osobami starszymi. Na przykład, w przypadku stacjonarnej opieki nad osobami starszymi, nastąpiło przesunięcie ze szpitali do domów opieki i zmniejszenie liczby łóżek w domach opieki. Cięcia kosztów spowodowały, że niektóre osoby starsze były zagrożone, szczególnie te z najniższych grup społeczno-ekonomicznych.
Od tego czasu oba kraje podążają nieco innymi ścieżkami w zakresie opieki nad osobami starszymi: Szwecja koncentruje się na osobach najsłabszych, podczas gdy Dania przyjmuje nieco szersze podejście. Niektóre badania sugerują, że podejście szwedzkie spowodowało, że niektórzy wymagający opieki nie otrzymali jej, a najmniej zamożne segmenty populacji osób starszych polegają w większym stopniu na opiece rodzinnej, która może być niższej jakości.
Osoby, które osiągają zaawansowany wiek, stanowią wybraną grupę i są oczywiście bardzo trwałe. Być może ze względu na ich wrodzoną odporność i szczególną fizjologię, są oni w stanie najlepiej skorzystać z poprawy warunków życia i technologii.
Nasze badanie porównawcze sugeruje kilka interesujących rzeczy dla innych narodów, szczególnie tam, gdzie są rozwijające się i wschodzące gospodarki. Wyniki te pokazują, że może być możliwe, aby wydłużyć długość życia dalej, jeśli poprawa zdrowia w najwyższym wieku mogą być realizowane i jeśli wysokiej jakości opieki nad osobami starszymi jest powszechnie dostępna. Rzeczywiście, jeśli tak jest, to ludzka rewolucja długowieczności będzie trwać jeszcze przez jakiś czas.
Ten artykuł jest ponownie opublikowany z The Conversation na licencji Creative Commons. Przeczytaj oryginalny artykuł.